Σε έναν εκπαιδευτή που υιοθετεί την παρατήρηση της συμπεριφοράς του σκύλου και την θετική ενίσχυση σαν τρόπο μάθησης ,με απώτερο σκοπό την απαλοιφή δυσάρεστων συμπεριφορών, θα μπορούσε να του αποδοθεί ο Όρος "συμπεριφοριστής ¨. Σημειολογικά ο Όρος συμπεριφορισμός αναφέρεται ως εξής… Θεραπεία νευρωτικών συμπεριφορών μέσα από σταδιακή εκπαίδευση έως ότου αυτές γυρίσουν σε φυσιολογικές. Ο εκπαιδευτής άρα είναι ταυτόχρονα γνώστης της συμπεριφοράς των ζώων και ο πλέον αρμόδιος για να ασχοληθεί με την διόρθωση της.

Δεν μπορούν όμως όλες οι νευρωτικές συμπεριφορές να ξεπεραστούν μόνο με την εκπαίδευση και αν και το ρητό λέει.. δεν υπάρχουν κακά σκυλιά μόνο κακοί ιδιοκτήτες, δεν είναι όλοι οι ιδιοκτήτες νευρωτικών σκύλων, νευρωτικοί.

Οι αιτίες που προκαλούν προβλήματα συμπεριφοράς στα ζώα είναι πολλές και διαφορετικές κάθε φορά. Ένας εκπαιδευτής συμπεριφοριστής θα αναζητήσει τις ρίζες των αιτιών που προκαλούν μια προβληματική συμπεριφορά και θα δώσει στον ιδιοκτήτη να καταλάβει την πηγή αυτής της αιτίας. Θα οργανώσει προσεκτικά το πρόγραμμα αποθεραπείας και θα βοηθήσει τον ιδιοκτήτη να κατανοήσει και να εφαρμόσει με επιτυχία το πρόγραμμα.

Η θεραπεία νευρωτικών συμπεριφορών είναι μια σχετικά νέα επιστήμη. Έχει γίνει όμως γρηγορότερα αποδεκτή, από οποιαδήποτε άλλη. Ο λόγος είναι ότι τα αποτελέσματα είναι εκπληκτικά γρήγορα και εντυπωσιακά. Πολλές φορές μπορούν να φανούν ακόμα και μέσα σε λίγες μέρες. Η βοήθεια της θετικής εκπαίδευσης έρχεται να συμπληρώσει και να ολοκληρώσει το κομμάτι της αποθεραπείας. Όπως πάντα βέβαια θα υπάρχει και η μερίδα αυτή των ανθρώπων που αμφισβητούν. Το ότι αναπνέουμε αέρα για χρόνια δεν μας κάνει και χημικούς. Κατά τον ίδιο τρόπο ,το ότι ζούμε χρόνια με πολλά σκυλιά δεν μας κάνει και συμπεριφοριστές.

Ποιες όμως μπορεί να είναι κάποιες από τις αιτίες που πυροδοτούν η ακόμα και γεννούν αυτές τις διαταραχές στην συμπεριφορά;

symperiforismos-2Οι ξεπερασμένες τεχνικές εκπαίδευσης θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως μια αιτία προβλημάτων συμπεριφοράς. Η άσκοπη χρήση βίας και η μη διευκρίνηση από εμάς της συμπεριφοράς που ζητούμε από το σκύλο μας είναι σίγουρα ένας παράγοντας σύγχυσης και αποπροσανατολισμού του ζώου. Τραβώντας τον πνίχτη στον λαιμό του σκύλου για να μη συμπλακεί με κάποιο ζώο, του δείχνουμε ότι ,στο συγκεκριμένο περιβάλλον, με τον πνίχτη στο λαιμό δεν επιτρέπετε η επιθετική συμπεριφορά... σε ένα άλλο περιβάλλον όμως και χωρίς τον πνίχτη μπορεί ελεύθερα να δράσει όπως θέλει.
Οι διατροφικές συνήθειες θα μπορούσαν να είναι ένας άλλος λόγος για προβληματικές συμπεριφορές. Συχνά λεμέ ότι "είμαστε ότι τρώμε". Ο γρήγορος τρόπος ζωής και η καθημερινότητα της ταχύτητας μας στερεί ακόμα και από ένα υγιεινό γεύμα. Όταν όμως κάτι μας ενοχλεί στη διατροφή μας η μας προκαλεί αλλεργικές αντιδράσεις είμαστε σε θέση να το αναγνωρίσουμε ,να το εκφράσουμε και να το αποφύγουμε. Ένας σκύλος όμως; Μια αλλεργική αντίδραση σε κάποια τροφή θα μπορούσε να πυροδότηση μια ιδιαίτερα προβληματική συμπεριφορά. Σαφώς θα μας ήταν πολύ δύσκολο να το συνδυάσουμε με αλλεργία, ένας συμπεριφοριστής όμως, αντλώντας πληροφορίες από τον ιδιοκτήτη και παρατηρώντας τις αντιδράσεις του σκύλου θα το αντιληφτεί πιο γρήγορα.

Οι επιρροές από το περιβάλλον είναι ακόμα μια αιτία προβληματικής συμπεριφοράς. Ζούμε σε έναν κόσμο ανταγωνιστικό με ιδιαίτερα γρήγορους ρυθμούς, με αποτέλεσμα να έχουν αυξηθεί δραματικά τα επίπεδα του στρες στη ζωή μας. Χωρίς αμφιβολία χρησιμοποιούμε τα σκυλιά μας σαν "σφουγγάρια" απορρόφησης αυτού του στρες . Τα σκυλιά είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις αλλαγές των συναισθημάτων μας, παράλληλα όμως είναι χαρούμενα όταν μας συναντούν. Είναι ιατρικά αποδεδειγμένο ότι όταν χαϊδεύουμε το ζώο μας, πέφτουν οι χτύποι της καρδιάς μας και μειώνετε η αρτηριακή πίεση. Με λίγα λογία, τα σκυλιά μας κάνουν καλό, τώρα περισσότερο από ποτέ στη ιστορία της κοινής ζωής μας με αυτά.

Εμείς όμως κάνουμε καλό στα σκυλιά? Μήπως όλο αυτό το βάρος που τους έχουμε εναποθέσει επηρεάζει την συμπεριφορά τους;

Όλοι μας έχουμε ακούσει ιστορίες με σκυλιά που μας κάνουν να σκεπτόμαστε ότι ίσως είναι προικισμένα με την έκτη αίσθηση. Πολλές από αυτές τις ιστορίες θα τις εξηγούσαμε διαφορετικά αν γνωρίζαμε ότι οι υπόλοιπες αισθήσεις των σκύλων είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένες. Έχουν μια πολύ δυνατή όσφρηση, μια ισχυρή ακοή, η περιφερειακή τους όραση είναι μεγαλύτερη από την δική μας και μπορούν να αντιληφτούν ακόμα και την παραμικρή κίνηση. Αυτή τους την ιδιαιτερότητα θα πρέπει λοιπόν να εξετάσουμε και όχι το αν διαθέτουν την έκτη αίσθηση.

Ο σκύλος αντιλαμβάνεται τον ρόλο του στην οικογένεια πολύ διαφορετικά απ ότι νομίζουμε. Είναι μέλος της αγέλης στην οποία βρίσκεται. Κατηγοριοποιεί όλα τα μέλη σε σχέση με αυτό. Σε μια οικογένεια των πέντε ατόμων, νομίζουμε ότι ο σκύλος είναι το έκτο μέλος. Ο ίδιος όμως θα βάλει τον εαυτό του πιο ψηλά. Ίσως ακόμα και στη τρίτη θέση. Πολύ σπάνια θα νιώθει ως το έκτο μέλος. Βλέπει στην ύπαρξη του ένα πλήρες μέλος και όχι ένα πρόσθετο κομμάτι αυτής. Το πόσο ενεργά εμπλέκεται στην καθημερινότητα της οικογένειας θα το αντιληφτούμε μόνο αν το παρατηρήσουμε προσεκτικά. Σε μια διένεξη της οικογένειας θα νιώσει ανήσυχο και σε έντονες καταστάσεις ίσως υιοθετήσει κάποιες έντονες και προβληματικές συμπεριφορές. Ξαφνικά μπορεί να λερώσει στο κρεβάτι, η στο τραπέζι, η ίσως ακόμη να αναλάβει να συνετίσει κάποιο απείθαρχο μέλος της οικογένειας. Ο συμπεριφοριστής θα πρέπει να κάνει εκτενείς και λεπτομερής συζητήσεις με τα μέλη της οικογένειας για να βρει την αιτία κάποιας προβληματικής συμπεριφοράς. Ίσως κάποιες φορές να βάλει την μύτη του και σε πολύ οικογενειακά θέματα. Βλέποντας τα πράγματα μέσα από τα ματιά του σκύλου θα μπορούσαμε να λύσουμε πολλές προβληματικές συμπεριφορές, ίσως ακόμα και να σώζαμε κάποια από την ευθανασία.

Πολύ σύντομα-και μέσα από την εμπειρία μου ως εκπαιδευτής - θα ήθελα να παραθέσω κάποιους λόγους που μας κάνουν να αποφασίσουμε την απόκτηση ενός σκύλου. Πέρα από τους συνήθης, το ότι δηλαδή αγαπάμε τα σκυλιά, αποκτούμε έναν σκύλο γιατί είναι της μόδας. Χωρίς να λάβουμε υπ όψιν ότι θέλουν την σχετική φροντίδα και δέσμευση παίρνουμε ένα σκύλο και απλά μας κουράζει το επακόλουθο πακέτο, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψουμε χωρίς ενοχές έξω στο δρόμο ένα ακόμη σκύλο.

Υιοθετούμε ένα σκύλο για να μας αντικαταστήσει στο σπίτι και στη ζωή του παιδιού μας γιατί εργαζόμαστε σκληρά. Όμως όπως ακριβώς και το παιδί ,έτσι και ο σκύλος χρειάζεται φροντίδα και προσοχή. Δεν επιτρέπετε να τα εναποθέσουμε αυτά σε ένα παιδί που μη γνωρίζοντας πως να συμπεριφερθεί, αθέλητα κακοποιεί το σκύλο και το οδηγεί σε επικίνδυνα προβληματικές συμπεριφορές που έχουν πιθανό αποτέλεσμα ακόμα και την ευθανασία του ζώου.

Ένα νέο ζευγάρι που συζεί θα πάρει ένα σκύλο, μετά θα παντρευτεί ,θα κάνει ένα παιδί και απλά θα διώξει το σκύλο γιατί πλέον η ζωή του έχει αλλάξει δραματικά ρυθμούς και ανάγκες. Η φροντίδα του παιδιού απαιτητική καθημερινότητα ,η καριέρα πιθανόν, φορτίζουν τη νέα οικογένεια που δεν μπορεί και την ευθηνή του σκύλου.

Τέλος, η ευαισθησία μας σε ένα αδέσποτο η και σε δυο η και σε τρία που θα βρεθούν στο δρόμο μας είναι η αιτία που βάζουμε ζώα στην οικογένεια. Τα προβλήματα που ακολουθούν πολλά και μεγάλα. Και για τα σκυλιά και για μας.
Για να μη φτάσουμε στο σημείο να εγκαταλείψουμε το σκύλο μας στο δρόμο, ούτε όμως να φτάσουμε τη ζωή μας στα όρια έχοντας ένα προβληματικό ζώο, ας συμβουλευτούμε τον εκπαιδευτή και ας δώσουμε την ευκαιρία σε μας και στο σκύλο, για μια νέα αρχή.

Ομοίως, όταν αποφασίσουμε να πάρουμε ένα σκύλο στην αγέλη μας πρέπει να σκεφτούμε πολλά. Μας έχει ανάγκη να το φροντίσουμε, να το γνωρίσουμε, να το κάνουμε μέλος της ,να το εκπαιδεύσουμε. Ας συμβουλευτούμε τον εκπαιδευτή για την γνώση της συμπεριφοράς του και ας ακολουθήσουμε όλα τα βήματα που θα μας δώσει έτσι ώστε να έχουμε ένα ισορροπημένο ζώο με το οποίο θα έχουμε μια όμορφη σχέση και μια όμορφη ζωή.


Κούλα Παπαδοπούλου
Εκπαιδεύτρια – Απόφοιτος
Kynagon Dog Trainers Academy

Άρθρα του ίδιου συντάκτη