Η κοιλιοκάκη επηρεάζει το βλεννογόνο του λεπτού εντέρου, ενώ ο υποβλεννογόνιος, ο μυϊκός χιτώνας καθώς και ο ορογόνος υμένας συνήθως παραμένουν ανέπαφοι. Τα ανώτερα τμήματα του εντέρου ( δωδεκαδάκτυλο και νήστιδα ) είναι αυτά που προσβάλλονται συχνότερα, ενώ η συμμετοχή του ειλεού είναι λιγότερο συχνή. Το μέγεθος της καταστροφής του βλεννογόνου στην κοιλιοκάκη ποικίλει από μια σχεδόν φυσιολογική μορφολογία ( λανθάνουσα κοιλιοκάκη ) έως την τυπική εικόνα της ατροφίας των λαχνών και του «επίπεδου βλεννογόνου».
      Παραδοσιακά, η κοιλιοκάκη θεωρείται ως παιδιατρική νόσος, αν και συχνά διαγιγνώσκεται και κατά την ενήλικη ζωή. Τα τυπικά συμπτώματα στα παιδιά περιλαμβάνουν διάρροια, εμετούς, ανορεξία, ευερεθιστότητα ή απάθεια, και ελάττωση του ρυθμού ανάπτυξης.
     Είναι εκπληκτικό ότι σε μια επικείμενη εξέταση φαίνεται ότι τους έχει στερηθεί τροφή για μεγάλο χρονικό διάστημα.
     Παιδιά με κοιλιοκάκη παρουσιάζουν υπολειπόμενη ανάπτυξη και σε πολλές περιπτώσεις η ανάπτυξη σταματά παντελώς. Στασιμότητα της ανάπτυξης μπορεί να είναι το μοναδικό σύμπτωμα της κοιλιοκάκης. Αυτή η ομάδα των παιδιών με κοιλιοκάκη είναι πιθανόν να μην εμφανίζει καν διάρροια.
     Στα παιδιά με κοιλιοκάκη είναι μειωμένος ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων ( αναιμία ) ως αποτέλεσμα έλλειψης σιδήρου και βιταμινών. Παιδιά στα οποία δεν έχει γίνει αντιμετώπιση για την κοιλιοκάκη έχουν μικρότερο ύψος από το φυσιολογικό, και σε ακτινογραφίες των οστών τους φαίνεται έλλειψη ασβεστίου ( οστεοπενία ) και γενική επιβράδυνση της ανάπτυξης των οστών. Η αδαμαντίνη των δοντιών εξασθενεί.
     Στους ενήλικες το «πλήρες» σύνδρομο της κοιλιοκάκης αποτελείται από χρόνια διάρροια, απώλεια βάρους, δυσαπορρόφηση και σιδηροπενική αναιμία.
Η διάβαση των άπεπτων τροφών από τον εντερικό σωλήνα προκαλεί διάρροια. Επειδή η διάρροια ενός ατόμου με κοιλιοκάκη συνήθως περιέχει μεγάλη ποσότητα του άπεπτου λίπους, τα απεκκρίματα τείνουν να είναι ογκώδη, γκρίζα στο χρώμα και συνήθως δύσοσμα, να επιπλέουν στη λεκάνη της τουαλέτας και να έχουν προφανή σταγονίδια λίπους επάνω τους. Η απώλεια μεγάλων ποσοτήτων άπεπτης τροφής με τα κόπρανα οδηγεί συνήθως σε απώλεια βάρους. Τόσο το σωματικό λίπος όσο και ο μυϊκός ιστός χάνονται. Αυτό οδηγεί σε διογκωμένη κοιλιά, πολύ αδύνατα χέρια και πόδια και σε επίπεδους γλουτούς.
     Υποπρωτειναιμία υπάρχει στο 50% των περιπτώσεων και εξαρτάται από τη σοβαρότητα της πάθησης αν ο ασθενής απαιτεί συμπληρωματική χορήγηση βιταμινών και ιχνοστοιχείων. Ανεπάρκεια της βιταμίνης Α, της βιταμίνης Κ στο 70% των περιπτώσεων, της βιταμίνης D, της Β12, του φυλλικού οξέος, της Β6, του μαγνησίου και του ψευδαργύρου έχουν αναφερθεί κατά καιρούς.
     Στις πιο βαριές περιπτώσεις, εάν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα, επέρχεται η καλούμενη «κρίση κοιλιοκάκης», η οποία εκδηλώνεται με τετανία, αιμορραγική διάθεση και οίδημα, συμπτώματα που αποτελούν μια επείγουσα κατάσταση για το γαστρεντερικό σύστημα.
     Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας έχει γίνει εμφανές ότι η κοιλιοκάκη είναι δυνατόν να εκδηλώνεται μόνο με ελάχιστα και/ή ήπια συμπτώματα. Το γεγονός αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους ενήλικες, και για το λόγο αυτό η διάγνωση της νόσου είναι δυνατόν να καθυστερήσει. Τα συμπτώματα που αφορούν στην πέψη μπορεί να εμφανίζονται ως υποτροπιάζον κοιλιακό άλγος στα παιδιά, καθώς και ως ενοχλήσεις δυσπεψίας και κοιλιακής διάστασης στους ενήλικες. Αρκετοί ασθενείς παρουσιάζουν μόνο συμπτώματα που δεν σχετίζονται με την πέψη. Ορισμένες από τις συχνότερες εκδηλώσεις, οι οποίες μπορεί να εμφανίζονται ( μεμονωμένα ή σε συνδυασμό ) απουσία του τυπικού συνδρόμου δυσαπορρόφησης της κοιλιοκάκης αναφέρονται στο Πλαίσιο 2. Η κοιλιοκάκη είναι πιθανόν να παραμείνει κλινικά σιωπηλή για πολλά χρόνια, παρά την ύπαρξη ιστολογικών αλλοιώσεων. Η κατάσταση αυτή έχει παρατηρηθεί σε πρώτου βαθμού συγγενείς των ατόμων με κοιλιοκάκη καθώς και σε άλλες ομάδες υψηλού κινδύνου.

Πλαίσιο 2: Συμπτώματα και σημεία της κοιλιοκάκης εκτός του κλασσικού συνδρόμου δυσαπορρόφησης

•  Μη-ειδική δυσπεψία ( υποτροπιάζον κοιλιακό άλγος, μετεωρισμός, κλπ )
•  Σιδηροπενική αναιμία, ανθεκτική στη χορήγηση σιδήρου από το στόμα
•  Χαμηλή οστική πυκνότητα, οστεοπόρωση και οι επιπτώσεις της ( ιδιαίτερα αν είναι υπερβολική για την ηλικία )
•  Περιφερική νευροπάθεια
•  Επιδείνωση της νοητικής ικανότητας, επιληψία με οπίσθιες εγκεφαλικές αποτιτανώσεις
•  Υποπλασία της αδαμαντίνης των δοντιών
• Υποτροπιάζοντα αφθώδη έλκη στο στόμα
•  Αμηνόρροια, καθυστερημένη εμμηναρχή, γυναίκεια στειρότητα
•  Ανδρική ανικανότητα και/ή στειρότητα
•  Αρθρίτιδα και άλλα συμπτώματα από τις αρθρώσεις
•  «Ανεξήγητη» ήπια-μέτρια αύξηση των ηπατικών ενζύμων στον ορό

Η παράθεση της βιβλιογραφίας θα γίνει με το πέρας της ανάλυσης του θέματος.

Άρθρα του ίδιου συντάκτη